Hoofdlijnenakkoord 2024: werknemers

SECTOREN OP DE SCHOP

Op 16 mei jl. presenteerden de formerende partijen hun hoofdlijnenakkoord. Daarin streven zij naar lastenverlichting voor werkenden. Maar welke gevolgen hebben de voorgenomen plannen voor jou als werknemer? Wat je gaat merken als de plannen uit het akkoord uitgevoerd worden, is vooral afhankelijk van de sector waarin je werkzaam bent. Voor bijvoorbeeld de agrarische sector en industrie ontstaat er meer (financiële) ruimte. Maar op de budgetten van zachtere sectoren wordt in het regeerakkoord juist gekort. We zetten de sectoren waar de meeste verandering wacht, op een rij.                                                                      

Jeugdwerk, onderwijs en wetenschap

Ben je werkzaam in het onderwijs, jeugdwerk of de wetenschap? Dan kun je de gevolgen ondervinden van bezuinigingsmaatregelen. Verschillende subsidies en maatregelen worden afgeschaft door het nieuwe kabinet. In de budgettaire bijlage bij het hoofdlijnenakkoord lezen daarover het volgende:

  • Maatschappelijke diensttijd wordt niet langer gesubsidieerd;
  • Brede (of: heterogene-) brugklassen worden niet langer gesubsidieerd;
  • Het programma School en Omgeving wordt beperkt tot 5% van de eerder in aanmerking komende scholen;
  • Bijstelling sectorplannen hoger onderwijs en wetenschap: Met deze maatregel wordt de intensivering in sectorplannen teruggedraaid;
  • Het Fonds Onderzoek en Wetenschap wordt verlaagd met 1,1 miljard euro;
  • De in het voortgezet onderwijs beschikbaar gestelde aanvullende middelen voor beloning van leerkrachten in Randstadregio’s (‘functiemix Randstad), wordt afgeschaft.

Landbouw/veehouderij

Diverse maatregelen die agrariërs ten goede moeten komen, zijn opgenomen in het hoofdlijnenakkoord. Er wordt een nieuwe meerjarige investering van 5 miljard in de agrarische sector gedaan, boven op de structurele investering voor agrarisch natuurbeheer door boeren. Het ministerie van Landbouw, dat straks Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) gaat heten, komt in handen van de sector-gezinde BBB. Onder de voornemens hebben de volgende naar verwachting een grote impact op het agrarisch bedrijf:

  • Uit het stikstofbeleid wordt de kritische depositiewaarde vervangen voor een alternatief dat beter werkbaar is voor boeren. Stikstofaanpak wordt gebaseerd op bedrijfsspecifieke emissies, er wordt een drempelwaarde ingevoerd voor vergunningverlening.
  • Om een korting in de veehouderij te voorkomen, krijgt het aanpakken van de mestcrisis op prioriteit van het nieuwe kabinet;
  • Jaarlijks wordt er een budget van 500 miljoen vrijgemaakt voor het versterken van het agrarisch natuur- en landschapsbeheer;
  • Rode diesel wordt per 2027 heringevoerd voor de landbouw;
  • Er wordt een Afrekenbare Stoffenbalans opgesteld om boeren en tuinders weer zelf meer regie te geven;
  • Goede landbouwgrond krijgt een beschermde status;
  • Het kabinet wil proberen om geen producten te importeren die in Nederland niet geproduceerd mogen worden.

Zorg

Werk je in de zorg? Dan kun je de komende jaren met beleidswijzigingen en bezuinigingen te maken krijgen. Mogelijk ga je van deze voorgenomen maatregelen de gevolgen ondervinden:

  • De beschikbaar gestelde extra middelen voor het programma Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (TAZ) worden per 2026 teruggedraaid;
  • In de ongecontracteerde wijkverpleging (Zvw) wordt onafhankelijke indicatiestelling geïntroduceerd;
  • Versnelling en verbreding (naar andere doelgroepen) van de implementatie en opschaling van bestaande digitale zorgtoepassingen in de wijkverpleging. Dit moet de arbeidsproductiviteit verhogen.

Rijksoverheid

Het nieuwe kabinet wil flink gaan snijden in het ambtenaarsapparaat. Zowel met betrekking tot FTE’s als het loon van rijksambtenaren worden twee beperkende maatregelen doorgevoerd:

  • De tussen 2018 en 2022 gemeten toename van FTE's aan rijksambtenaren moet volgens het hoofdlijnenakkoord worden teruggebracht naar het percentage van voor die tijd: Het doel is de apparaatsuitgaven structureel te verminderen met 22%.
  • Er gaat vanaf 1 januari 2026 een nullijn gelden voor rijksambtenaren voor een periode van één jaar. Met deze nullijn wordt de loonontwikkeling van rijksambtenaren gematigd.

Media, cultuur en recreatie

Ook hier wordt bezuinigd, bijvoorbeeld door minder budget vrij te maken (publieke omroep) of belastingtarieven te verhogen (recreatie, cultuur, kansspelen). Als je werkzaam bent in deze sectoren, dan zal je kunnen merken dat de broekriem wordt aangetrokken. Maak je gebruik maakt van de in deze sectoren geboden diensten? Dan kun je rekenen op een prijsverhoging van bijvoorbeeld je entreebewijs.

  • De bekostiging van de NPO wordt structureel verlaagd: Jaarlijks krijgt de publieke omroep 100 miljoen euro minder dan het huidig budget.
  • Het verlaagde btw-tarief op logies wordt grotendeels afgeschaft met ingang van het jaar 2026. Het btw-tarief voor logies gaat -met uitzondering van kampeerterreinen- van 9% naar 21%;
  • Ook het verlaagde btw-tarief culturele goederen en diensten gaat een verhoging tegemoet van 9 naar 21%: Het huidige lage btw-tarief wordt -met uitzondering van dagrecreatie en bioscopen- afgeschaft met ingang van 2026;
  • De kansspelbelasting wordt verhoogd van 30,5% naar 37,8%.

Bouw en infrastructuur

Zoals gezegd, waar zachtere sectoren gekort worden, wordt er in hardere sectoren juist geïnvesteerd door het nieuwe kabinet. Het hoofdlijnenakkoord belooft een financiële injectie ten bate van woningbouw:

  • Door het vrijmaken van een meerjarige investering van 5 miljard euro voor het ontwikkelen van nieuwe woningbouwlocaties;
  • Ook komt er een meerjarige investering van 2,5 miljard euro voor het ontsluiten van (nieuwe) woningbouwlocaties en het aanleggen van infrastructuur voor mobiliteit.

Energie

Volgens het hoofdlijnenakkoord wordt er in de komende regeringsperiode flink geïnvesteerd in kernenergie en bezuinigd op klimaat:

  • Het kabinet wil in Nederland opschalen van 2 naar 4 kerncentrales. De reservering voor kernenergie in de huidige rijksbegroting van 4,5 miljard wordt verhoogd met 9,5 miljard zodat 14 miljard beschikbaar is voor een rijksbijdrage bij de bouw van vier kerncentrales tot en met 2035;
  • Het budget voor het Klimaatfonds wordt verlaagd met 1,2 miljard euro.

Studenten

Tot slot zijn er ook een aantal concrete verandering voor studenten benoemd in het hoofdlijnenakkoord. Heb je kinderen die onlangs zijn afgestudeerd of (de komende jaren beginnen met) studeren? Dan is dit mogelijk van hen op toepassing:

  • Voor voltijdstudenten die meer dan een jaar langer over een bachelor of masterstudie doen, wordt het collegegeld vanaf het collegejaar ’26-’27 vermoedelijk flink verhoogd. Of meer precies: de instelling waar zij studeren krijgt € 3.000 minder Rijksbekostiging. Het is te verwachten dat deze bezuiniging doorberekend wordt in de studiekosten van langstudeerders;
  • De OV-vergoeding die Nederlandse studenten kregen wanneer zij in het buitenland studeerden, wordt afgeschaft;
  • Voor studenten die hebben gestudeerd tijdens het sociaal leenstelsel -de zogenoemde pechgeneratie- wordt een compensatiebudget vrijgemaakt van totaal 1,4 miljard euro.

Verder lezen

Bovenstaand artikel schetst de grote lijnen van de verwachte maatregelen voor diverse sectoren. Wil je meer de details in? Hier kun je het hoofdlijnenakkoord en de budgettaire bijlage downloaden. Check de website van de overkoepelende belangenorganisatie van jouw beroepsgroep om verder te lezen over de gevolgen voor jouw werkzaamheden. Lupacompany maakte in deze tekst een overzicht van de gevolgen voor van het hoofdlijnenakkoord voor lage inkomens. Wil je weten welke maatregelen er voor ondernemers ophanden zijn? We leggen het hier uit.